Dolaşım Sistemi
Vücudumuzda bulunan tüm yapıların yaşayabilmeleri ve üstlendikleri görevleri yerine getirebilmeleri için enerjiye, dolayısı ile oksijen ve besin maddelerine ihtiyacı vardır. Yine bu yapılarda ortamdan uzaklaştırılıp vücut dışına atılması gereken organik ve inorganik atık maddeler oluşmaktadır. Tüm bu taşınma kan dolaşımı sayesinde gerçekleşmektedir.
Vücut dokularımız besin maddesi olmadan veya oluşan atık maddeler uzaklaştırılmadan bir süre daha yaşayabilir fakat oksijensiz yaşayamaz. Oksijen ise dış ortamdan akciğerlere ve oradan da kana karışarak dolaşım sistemi aracılığı ile hedef yapılara ulaştırılır.
Kalp Yetmezliği
Kalp yetmezliği yapısal veya fonksiyonel bozukluğu nedeniyle kalbin kan dolaşımını yeterince sağlayamamasıdır. Kalbin kasılma fonksiyonlarında olan bozukluğa bağlı olarak kan yeterli miktarda pompalanamaması ya da kalp kaslarının veya çevresindeki yapıların sertleşmesi nedeniyle kalp boşlukları içine yeterli miktarda kanın dolamaması kalp yetmezliği sürecini başlatır
1- Organ ve dokulara yeterli kan ve oksijen taşınamamasına ve sonuçta bu yapılarda enerji zafiyetine neden olur olur. Erken yorulma, halsizlik görülebibilir. Zamanla kas hücreleri zayıflar ve sayısı azalır böylece hastanın kondisyonu daha da azalır. Yetersiz kanlanma nedeniyle böbrek fonksiyonları, beyin fonksiyonları bozulmaya başlar. Baş dönmesi, denge bozukluğu, bayılma gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
2- Kalp kanı ileriye pompalayamadığı için gerisindeki kan miktarı da artar. Akciğerlerden sol taraf kalbe kan dönüşü bozulur ve akciğerlerde kalan kan akciğer keseciklerinin içine dolmaya başlar. Nefes alma ile akciğer keselerine sınırlı miktarlarda dolabilen hava içi sıvı dolu olduğundan keseciklerden kana geçemez (kısmi boğulma durumudur), hastada nefes darlığı oluşur.
Zamanla, hasta yattığında yerçekimi etkisi ile vücut alt kısmındaki kanın akciğere dönüşünün artmasıyla keseciklere akan sıvı artışı ile nefes darlığı şiddetlenir ve hasta yatamaz hale gelir, iki-üç yastık kullanmak zorunda kalır.
Süreç daha da ilerlediğinde hasta otururken dahi akciğerlerin neredeyse tamamı kan sıvısı ile dolar (tam bir boğulma durumudur). Bu durumlarda nefes darlığına öksürük, köpük şeklinde kanlı da olabilen balgam eşlik edebilir.
3- Sağ taraf kalbe kan dönüşünün bozulması ile iç organlarda kan sıvısı birikimine bağlı şişkinlik, hazımsızlık, karın ağrısı, ayaklarda birikime bağlı ayak bileği ve bacak şişlikleri olabilir.
Kalp yetmezliği nedenleri
Kalp damarlarının hastalıkları: Tüm kalp yetersizliklerinin üçte ikisinden kalp damar hastalıkları sorumludur. Kalp kaslarını besleyen koroner arterlerde kan akımının bozulmasına bağlı beslenemeyen kalp kası hücrelerinin fiziksel veya fonksiyonel yapısının bozulması ya da kalp krizinde olduğu gibi bölgesel kalp kası hücrelerinin ölümü kalp boşluğunun içine dolan kanın yeterli miktarda ve yeterli güçte pompalanamamasına neden olur.
Hipertansiyon: Kalp atardamarlardaki atmış kan basıncına karşı kanı pompalamak durumundadır. Yüke karşı çalışan kalp kasları kalınlaşıp sertleşir, kalbin gevşeyebilme kabiliyeti azalır ve kalp boşluklarına yetersiz miktarda dolum gerçekleşir, ileri akan kan azalır, geride biriken kan artar. Kalp kasları üzerindeki gerilim ile zamanla kalbin kasılma fonksiyonları da bozulur ve kalp yetersizliği daha da şiddetlenir.
Kalp kapak hastalıkları: Kalp kapaklarının görevi kalp boşlukları arasındaki kanın tek yöne uygun miktarlarda ilerlemesini sağlamaktır. Kalp kapak darlıklarında ileri akım bozulur, kalp kapak yetersizliklerinde kanın bir miktarı geldiği yöne kaçacağından yine ileri akım bozulur, gerideki kan birikir ve kalp yetersizliği bulguları ortaya çıkar. Aort kapak hastalıklarında sol karıncık basınç altında kasılma fonksiyonlarını kaybedebilir. Bu durumda kalp yetersizliği daha da belirginleşir ve kapak tedavi edilse bile kalp yetersizliği kalıcıdır.
Kalp kaslarının yapısal bozuklukları: Ailesel ve genetik geçişler gösterebilen kardiyomiyopatiler, şeker hastalığında kalp kası hücrelerinin yapısının bozulması ve yer yer kılcal damar tıkanıklıklarına bağlı ölü alanların oluştuğu diyabetik kardiyomiyopati, alkol, uyuşturucu ve bazı ilaçlarla ortaya çıkabilen kardiyomiyopatiler kalp kasının hem gevşemesini hem de kasılmasını bozar.
Kalp kası iltihabı: Genellikle mikrobiyaldir, daha nadiren radyasyon maruziyetinde, yılan, akrep, örümcek gibi zehirli hayvan ısırıklarında ve gebelikle ilişkili (gebeliğin son ayı ve doğumdan sonraki 5 ay içinde gelişir) olabilir. Tamamen veya kısmi düzelebilir ya da kalıcı olabilirler.
Perikardit veya tamponad: kalbin çevresindeki zar yapısının iltihaplanıp kalınlaşması veya zarın iç kısmında kalbin içine kan dolması için genişleyebilmesine engel olabilecek miktarda sıvı birikmesi durumlarıdır. Genellikle göğüs ağrısı ile başlar. Genellikle bu hastalar hastalanmadan 1-2 hafta öncesine ait eklem, kas ağrıları, kırgınlık, ateş, terleme, titreme gibi gribal enfeksiyon tablosu tarifler.
Diğer nedenler: Tiroit hastalıklarında, uzun süre bilinçsiz diyete ve alkol alınımına veya uzun süreli idrar sökücü ilaç kullanımına bağlı B1 vitamini eksikliği durumunda, kalp hızı artışı ve vücutta su tutulmasına neden olabilen anemi (kan eksikliği) varlığında kalbin kanı pompalamasında yetersizlik olmasa da kalp yetersizliği belirti ve bulguları ortaya çıkabilir.
Kalp yetmezliği olan hastalarda ani kötüleşme nedenleri
Diyet uyumsuzluğu (fazla tuz, ağrı kesici ve alkol kullanımı)
Tıbbi tedavi uyumsuzluğu
Kalbin iş yükünü artıran durumların varlığı (enfeksiyon, yüksek tansiyon, ritim bozukluğu)
Kalp yetersizliği tanısı:
Muayene, EKG, kan testleri, göğüs radyografisi ve ekokardiyografi birinci basamak tanı yöntemleridir. İhtiyaç durumunda sintigrafi, koroner anjiyografi, MR ve özel durumlarda biyopsi yapılabilir.
Kalp yetersizliği tedavisi:
Diyet ve uygun şartlarda egzersizi içeren hayat tarzı değişikliği
İlaç tedavisi
Girişimsel tedavi: Ciddi kalp damar hastalığında kalp kası fonksiyonları bozulabilir, balon ve stent uygulaması ile damar açıklığının sağlanması durumu iyileştirebilir. Özel durumlarda çeşitli özellikleri olan kalp pilleri kullanılabilir.
Cerrahi tedavi: By-Pass, kapak ameliyatı, kalp kaslarına yönelik müdahaleler, kök hücre tedavisi, dolaşım destek cihazları, kalp nakli (son dönem kalp yetmezliğinde ve başka seçeneği olmayanlar için) uygulanabilir.